Tiêu chảy cấp là tình trạng không hiếm gặp ở trẻ nhỏ, đây là tình trạng bé đi ngoài phân lỏng nhiều nước nhiều hơn 3 lần trong ngày. Tình trạng tiêu chảy này ở trẻ thường không kéo dài quá 14 ngày.

Thế nào là tiêu chảy cấp?

Tiêu chảy là tình trạng bé đi ngoài phân lỏng nhiều nước và đi nhiều hơn 3 lần trong ngày. Tiêu chảy cấp là tiêu chảy khởi đầu cấp tính và kéo dài không quá 14 ngày.

Những nguyên nhân chính dẫn tới tiêu chảy cấp ở trẻ?

• Ruột bé bị nhiễm trùng bởi các loại virus như: Adenovirus, Rotavirus. Bên cạnh đó còn có sự góp mặt của nhiều vi khuẩn như:Shigella; E Coli, lỵ, tả. Chưa hết còn có một vài tác nhân như vi khuẩn và nhiều loại ký sinh trùng trong ruột bé.
• Không chỉ ruột bị nhiễm trùng mà gây ra tiêu chảy cấp ở trẻ mà nhiễm trùng hô hấp; Nhiễm khuẩn đường tiểu, Viêm màng não cũng có thể gây ra tiêu chảy.
• Tiêu chảy ở trẻ còn có thể do các loại thuốc như: kháng sinh, nhuận tràng…..
• Bé bị tiêu chảy do dị ứng thức ăn: sữa bò, trứng, tôm, cá…..Bên cạnh đó còn có một số trường hợp hiếm gặp như rối loạn tiêu hóa.
• Một vài  nguyên nhân còn lại là do bệnh lý ngoại khoa: lồng ruột, viêm ruột thừa cấp, thiếu vitamin, uống kim loại nặng

Các nguyên nhân khách quan gây ra tiêu chảy:

• Với những bé dưới 2 tuổi thì tỉ lệ mắc phải tiêu chảy là 80% 
• Những bé bị suy giảm miễn dịch, suy dinh dưỡng, AIDS….
• Những bé cai sữa sớm, không uống sữa mẹ trong 4 đến 6 tháng đầu 
• Môi trường xung quanh bị ô nhiễm 
• Mùa hè tiêu chảy nhiễm khuẩn cao, mùa đông thường do virus, trong đó Virut rota là nặng nhất.

Mức độ tiêu chảy ở trẻ

 Phân loại tiêu chảy theo cơ chế bệnh sinh

• Tiêu chảy xâm nhập bởi các loại vi khuẩn virus: yếu tố gây bệnh, gây phản ứng viêm và phá hủy tế bào niêm mạc ruột: E.coli, Shigella….
• Tiêu chảy thẩm thấu: yếu tố gây bệnh gây tổn thương các tế bào hấp thu ở ruột non: Rota virus, Giardia….
• Tiêu chảy do xuất tiết: yếu tố gây bệnh tác động đến liên bào nhung mao ruột: tả, ….

 Phân loại theo kết quả lâm sàng

• Tiêu chảy cấp phân nước
• Tiêu chảy cấp phân máu
• Tiêu chảy kéo dài: là đợt tiêu chảy từ 14 ngày trở lên
• Tiêu chảy kèm theo suy dinh dưỡng nặng

 Phân loại dựa vào nồng độ Natri/máu

• Mất nước đẳng trương: Na/máu: 130 -150 mmol/l
• Mất nước ưu trương: Na/máu > 150 mmol/l
• Mất nước nhược trương: Na/máu < 130 mmol/l

 Phân loại theo mức độ mất nước

• Mất dưới 5% trọng lượng cơ thể : Chưa mất nước
• Mất từ 5 -> 10% trọng lượng cơ thể : mất nước trung bình đến nặng
• Mất > 10% trọng lượng cơ thể : Suy tuần hoàn nặng.

Các phác đồ điều trị

Xác định mức độ mất nước:

• Không mất nước Phác đồ A Điều trị tiêu chảy tại nhà
• Có mất nước Phác đồ B Điều trị bằng Ors, bù dịch đường uống tại cơ sở y tế
• Mất nước nặng Phác đồ C Điều trị nhanh chóng mất nước nặng

Cách điều trị tiêu chảy tại nhà hiệu quả

Có 04 nguyên tắc điều trị tại nhà cho trẻ mà mẹ cần lưu ý:

1. Cho trẻ uống nhiều nước, dịch hơn bình thường để phòng mất nước:

Oresol, những dung dịch có vị mặn: nước cháo muối, nước cơm có muối, súp rau quả hoặc súp gà súp thịt, nước dừa, nước hoa quả tươi không đường. Tuyệt đối không cho trẻ uống các loại nước công nghiệp không đảm bảo trong thời gian này.

Cách uống Oresol:

• Cho trẻ uống từng thìa cứ 2 phút đút 1 thìa, nếu nôn cho nghỉ 10 phút sau uống tiếp.
• Trẻ  dưới 2 tuổi :  cho trẻ uống 50 -100 ml sau mỗi lần đi ngoài
• Trẻ trên 2 tuổi : 100 – 200ml sau mỗi lần đi ngoài

2. Tiếp tục cho trẻ ăn

Khi trẻ bú mẹ hoàn toàn vẫn tiếp tục bú mẹ bình thường, khẩu phần ăn hằng ngày vẫn tiếp tục và tăng dần lên, không bắt buộc phải uống sữa không đường, nấu ăn phải nhừ, mềm. Không ăn thức ăn nhiều đường và khó tiêu. Ăn thêm thức ăn có kali: chuối, hoa quả tươi. Nếu trẻ ăn sữa ngoài thì duy trì loại sữa trẻ đang ăn, không pha loãng sữa. Sau khi khỏi đi ngoài cho ăn thêm 1 bữa ngoài những bữa bình thường.

3. Cho trẻ uống bổ sung kẽm

• Trẻ 1 < 6 tháng : 10mg/ngày x 10 – 14 ngày
• Trẻ ≥6 tháng : 20 mg/ngày x 10 -14 ngày

4. Đưa trẻ đến khám ngay khi có 1 trong những biểu hiện sau

• Đi ngoài rất nhiều lần phân lỏng, đi liên tục
• Nôn tái diễn
• Trở nên rất khát
• Ăn uống kém hoặc bỏ bú
• Trẻ không tốt lên sau 2 ngày điều trị
• Sốt cao hơn
• Có máu trong phân.

Tiêu chảy cấp và cách phòng bệnh

Người xưa có câu: “Phòng bệnh còn hơn chữa bệnh” vì vậy các mẹ chú ý những điều sau đây để trẻ không mắc tiêu chảy cấp nhé

• Mẹ nên thực hiện tiêm chủng theo chương trình tiêm chủng quốc gia, uống phòng Rota Virut.
• Luôn giữ vệ sinh sạch sẽ cho trẻ: môi trường sống, nguồn nước, đồ ăn, vệ sinh đôi bàn tay, nguồn thực phẩm an toàn, sạch sẽ…
• Tạo thói quen thường xuyên rửa tay trước khi ăn để tránh vi khuẩn xâm nhập qua đường ăn uống ở trẻ.
• Bú mẹ đến 24 tháng

Nguồn: Vinmec

Hồng Tuyết